Het thema van Open Monumentendag Bronckhorst op 13 en 14 september 2025 is: Erfgoed & Architectuur – Gebouw(d) om te blijven.
P.J.H. (Pierre) Cuypers is één van de beroemdste architecten van Nederland. Bekende werken van zijn hand zijn het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam. Maar Cuypers (1827-1921), geboren in Roermond was bovenal architect van kerken.
Cuypers is in binnen- en buitenland bekend geworden door zijn kerkontwerpen in neogotische stijl. In de Achterhoek zijn hiervan enkele voorbeelden te bewonderen: de Petrus en Pauluskerk in Ulft, de Sint Willibrorduskerk in Ruurlo, de Sint Walburgiskerk in Netterden en de gelijknamige kerk in Zutphen, waarvoor Cuypers advies gaf bij de uitvoerige restauratie rond de eeuwwisseling van 1900.
Het meest iconisch is echter het complex dat Cuypers ontwierp in opdracht van de freules Judith en Josephine van Dordt van huize Medler. Het complex bestaat uit kerk, pastorie, devotiekapel, grafkapel op de RK-begraafplaats, school en schoolmeesterswoning. Het geheel werd gebouwd tussen 1850 en 1880. De kerk – vernoemd naar de heilige Antonius van Padua – is een driebeukige kruisbasiliek, die in 1867 werd ingewijd door Mgr. Schaepman. Cuypers ontwierp niet alleen de kerk, maar ook de beelden, kruisen, lampen, bidstoelen, priestergewaden en ander religieus roerend goed. Daarnaast ontwierp hij overigens ook het even verderop gelegen koetshuis van Huize Wientjesvoort.
Tegenwoordig wordt de kerk – een rijksmonument – beheerd door de Stichting ‘Vrienden van de kerk op de Kranenburg’ als Heiligenbeeldenmuseum, dat vele bezoekers van heinde en verre trekt. In 2023 ontving de kerk de Monumentenprijs van de gemeente Bronckhorst voor de aanbouw van de depotruimte voor de opslag van heiligenbeelden. Deze aanbouw werd ontworpen door architect Henk Leeflang uit Vorden. “Een zorgvuldig ontwerp in een eigentijdse vormgeving, die zich verrassend goed voegt in haar monumentale omgeving”, was destijds het oordeel van de jury.
En de heilige Antonius van Padua? Hij werd geboren in 1195 en werd slechts 36 jaar. Hij sloot zich aan bij de Minderbroeders, volgelingen van Franciscus van Assisi. Het meest bekend werd hij als patroonheilige van verloren voorwerpen: “Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik m’n … vind.”