Minimaal tien keer per jaar moet de gemeenteraad vergaderen, in de praktijk is dit vaak één vergadering per maand. Iedere gemeente heeft zo zijn eigen stijl en sfeer onderling. Over de cijfers valt echter niet te twisten. Dit zijn de meest opvallende statistieken van de Achterhoekse gemeenten in 2023.
In dit verhaal zijn de cijfers uit acht Achterhoekse gemeenten meegenomen. De kleinste gemeenteraden zijn Aalten, Winterswijk en Oost Gelre met 21 zetels. De grootste gemeente is Doetinchem met 31 zetels. Lochem heeft er 23, Oude IJsselstreek en Montferland 25 en Berkelland 27. De cijfers van Bronckhorst zijn niet meegenomen in dit verhaal. Zij hebben de deadline voor het aanleveren van de cijfers ruim overschreden.
Eén van de meest in het oog springende statistieken is die van de kortste raadsvergadering, Berkelland verslaat hier Lochem namelijk nipt met tien seconden. De kortste vergadering in Berkelland duurde in 2023 drie minuten en 37 seconden, terwijl die in Lochem drie minuten en 47 seconden besloeg. Burgemeesters maken er soms een sport van om een vergadering met alleen maar hamerstukken zo snel mogelijk af te ronden. Oude IJsselstreek en Oost Gelre blijven met hun kortste vergadering ook onder de tien minuten met respectievelijk zeven en acht minuten. De langste korte vergadering vonden we in Montferland, die duurde ruim anderhalf uur.
De langste vergadering van 2023 vonden we in de Oude IJsselstreek, daar deden ze er maar liefst zes uur en twintig minuten over. De gemeente van burgemeester Otwin van Dijk, die normaal van het snelle vergaderen is, wordt op de voet gevolgd door Doetinchem. Hun langste vergadering duurde namelijk zes uur en tien minuten. De langste vergaderingen van het jaar zijn vaak de begrotingsbehandeling. Toch komen beide gemeenten qua totale vergadertijd niet in de buurt van Winterswijk. In die gemeente hebben ze maar liefst 42 uur en dertig minuten vergaderd. Om het in perspectief te plaatsen, gemiddeld werd er in de Achterhoekse gemeenten 27 uur en zes minuten vergaderd. In Lochem zaten de raadsleden het minst in raadsvergadering, in totaal 23 uur en 29 minuten.
De gemeenteraad is er per slot van rekening om besluiten te nemen. In Doetinchem hebben ze dat het vaakst gedaan, daar namen ze er in totaal 108. De andere gemeenten zitten qua besluiten tussen de tachtig en negentig, alleen Aalten bungelt eronder met 71. Hoewel Lochem op het gebied van inhoudelijke besluiten geen koploper is, zijn ze dat wel wat betreft moties én amendementen. In Lochem dienden raadsleden 75 moties en 34 amendementen in. Montferland staat hier op twee met 45 moties. De minste moties én amendementen vinden we in de politiek rustige Oude IJsselstreek. Daar zijn maar 17 moties en vier amendementen de revue gepasseerd. Gemiddeld werden er Achterhoekbreed 31 moties en 19 amendementen ingediend.
Nu zijn er wel cijfers, maar wat zeggen die eigenlijk? Politicoloog Marcel Boogers heeft wel een idee hoe bepaalde cijfers te duiden: “Over het algemeen kun je zeggen dat hoe meer moties er ingediend worden, hoe activistischer de gemeenteraad is. Het aantal moties zegt iets over de mate waarin de raad het college wil sturen. Het aantal amendementen laat zien hoe meedenkend de raad is met de plannen van het college.” Dit zou dan betekenen dat Lochem de meest activistische raad heeft. Oude IJsselstreek heeft daarentegen het meeste vertrouwen in hun college, blijkt uit de cijfers.
Over de extreem korte raadsvergaderingen is de politicoloog duidelijk: “Die gemeenten moeten zich afvragen of ze die vergadering überhaupt wel door hadden moeten laten gaan. Soms kan een besluit echt niet wachten, maar om nou al die raadsleden voor vier minuten naar het gemeentehuis te laten komen…” Het aantal genomen besluiten zegt ook weinig over de kwaliteit van de raad. “Het zegt vooral iets over hoe groot, of klein het tekort aan ambtenaren is. Een toenemend probleem is dat er te weinig mensen zijn. Minder mensen in het ambtelijk apparaat zorgt voor minder besluiten”, aldus Boogers.
Bovenstaande gegevens behoeven nog enige nuance. De korte vergaderingen in Lochem en Berkelland zijn bijvoorbeeld mogelijk door een nieuw vergadermodel. Ook Bronckhorst hanteert dit systeem. Waar het traditionele systeem in de gemeenteraad is dat er eerst commissievergaderingen zijn en dan pas een raadsvergadering, zijn die eerstgenoemde in een aantal gemeenten geschrapt. Deze zijn vervangen door Politieke Avonden. Deze avonden bieden inwoners meer ruimte om in te spreken, zo is het de bedoeling dat de inwoners meer betrokken raken bij de politiek. Ook hebben ze als doel om de besluitvorming sneller tot stand te laten komen.
Het nieuwe model geniet ook de voorkeur van Boogers: “Het BOB-model, zoals het heet, is wat makkelijker. Iedereen heeft op die manier op hetzelfde moment, dezelfde informatie. Het hele behandelingsproces is meer gescheiden. Informatieverstrekking en debat lopen bijvoorbeeld niet meer door elkaar heen. Ik denk dat je in dit model veel gedegener een besluit kunt nemen.”
De eerste korte raadsvergadering van 2024 is in Berkelland alweer een feit. De drie minuten werden niet eens aangetikt in januari. Een woordvoerder van die gemeente geeft aan dat het nieuwe vergadermodel daar de oorzaak van is. “De voorbereidingen worden nu gedaan in de politieke sessies waardoor de raadsvergaderingen soms heel erg kort zijn.”
Dit bericht is tot stand gekomen in samenwerking met streekomroep REGIO8